Voor de liefhebber
Hoe drinkt men whisky?
Het antwoord op deze vraag kan helaas niet kort en bondig worden beantwoord. Er bestaan veel verschillende ideeën en methodes, maar zij zijn niet allen even geschikt voor de individuele whiskydrinker. Er is voldoende terzake doende literatuur voorhanden en het internet biedt tegenwoordig ook een zee aan informatie aangaande het onderwerp.
Ons advies is een oud motto: ‘Onderzoekt alles en behoudt het goede’; wat dat goede nu precies is bepaalt u geheel zelf. De hierna opgestelde methode is derhalve slechts een richtlijn die wij na jaren experimenteren voor onszelf als afdoende effectief en tezelfdertijd plezierig beschouwen.
Kies uw moment
​
Wanneer men enigszins serieus te werk gaat doet men het proefwerk bij voorkeur alléén en in een goed geventileerde ruimte. Sommige beroepsproevers stellen dit om elf uur in de ochtend te doen of in elk geval tussen ontbijt en middagmaal.
​
Hoewel de wetenschap over dit laatste geen uitsluitsel geeft dicteert het gezonde verstand dat men uitgerust en geconcentreerd het proeven aangaat. Uiteraard dient men te hebben gegeten maar lang genoeg geleden dat de genoten maaltijd het proeven niet langer kan beïnvloeden.
​
Zorg voor een glas water, een pipet of theelepeltje en pen en papier ten behoefte van uw notities. U wilt natuurlijk details bijhouden van de whisky’s die u proeft en nog gaat proeven. Wij voorspellen jaren plezier in het vooruitzicht en later een fraai archief om op terug te kijken.
Kies uw glas
​
Welaan, wat ons betreft begint het proeven van whisky met de keuze van het juiste glas. In Café ZILT werken wij met het ‘Norlan' whisky glas omdat we van mening zijn dat dit glas de aroma's van de whisky het best tot hun recht laat komen.
​
Een zogenoemde tumbler houdt de geuren niet voldoende vast en de vaak bij proeverijen gebruikte copita of Glencairn concentreren de ‘harde’ alcoholcomponenten dusdanig dat bij het ruiken aan de whisky de neus eerder verdoofd raakt dan dat de aroma’s van de drank wordt waargenomen.
Schouw uw whisky
​
De smaak van whisky wordt voor een belangrijk deel bepaald door de geur ervan. Het is dus zaak de tijd te nemen om goed te ruiken en dit niet te agressief te doen. Wanneer de whisky is ingeschonken - liefst al even van te voren - kan men deze eerst eens rustig bekijken; aan de kleur en hoe de whisky zich bij het walsen in het glas gedraagt kan men al veel aflezen.
Is ze gefilterd of niet? Welke vaten zijn bij lagering gebruikt? Hoe ‘vet’ is het distillaat? De meer geoefende drinker kan bij benadering zelfs het alcoholpercentage bepalen. Tijdens het bezien van de whisky kan er voorzichtig gewalst worden; dit bevordert de oxidatie van de drank en stimuleert hiermee de geurontwikkeling.
Ruik uw glas
​
Houdt het glas schuin op een afstand van ongeveer tien centimeter onder de neus en begin met kleine ‘konijnensnuffeltjes’. Gebruik om en om beide neusgaten en breng het glas steeds dichterbij; uiteindelijk steekt men de neus geheel in het glas om daarna eerst door de mond in te ademen waarbij tegelijk een klein stroompje lucht via de neus meekomt.
Hiermee laat men de neus wennen aan de alcohol in het glas; bij vatsterkte whisky’s kan het percentage zelfs boven zestig procent bedragen en dit kan de geurreceptoren dusdanig verdoven dat de waarneming van de meer subtiele aromacomponenten negatief wordt beïnvloed.
Wanneer de neus eenmaal gewend is kan men wat dieper door de neus inademen. Vergeet niet af en toe boven te komen voor lucht!
Het proeven
​
Over op het proeven zelf. Zorg dat u voldoende speeksel in de mond heeft of neem een slokje water vooraf. Whisky moet in de meeste landen minstens veertig procent alcohol bevatten en wanneer een dergelijk hoog alcoholisch drank in een droge mond wordt gegoten treedt er een verdoving van het palet op. Men bemerkt dan slechts het verdovend effect van de alcohol in plaats van de smaak. Men neme voorts een slokje van ongeveer vijf cc en gaat hierop ‘kauwen’, waarbij de gehele binnenzijde van de mond met whisky bedekt dient te worden. Vergeet hierbij verhemelte en onderzijde en zijkanten van de tong niet.
Dit kauwen kan gerust een tiental seconden of langer worden volgehouden; de enzymen in het speeksel krijgen de tijd de whisky als het ware open te breken om meer smaken bloot te leggen dan wanneer men de whisky direct doorslikt. Concentreert u goed op wat u proeft, waarbij op de eigen waarneming dient te worden vertrouwd. Tropisch fruit, rood fruit, honing, florale en aardse toetsen. Het spectrum aan smaken is in de wereld van whisky breder dan bij vele andere dranken.
Adem na het doorslikken door mond en neus tegelijk diep in om daarna door alleen de neus uit te ademen. Dit laatste zorgt voor een andere geurbeleving dan rechtstreeks uit het glas. Concentreert u daarna op de afdronk, waarbij de smaak als het ware van karakter verandert en er uiteindelijk een basis smaak overblijft. Wanneer de geur, de smaak en de afdronk van de whisky mooi met elkaar in balans blijken kan men van een goed product spreken. Het kan zijn dat de whisky niet geheel in de smaak valt maar dit wil niet zeggen dat u met een slecht distillaat van doen heeft.
Experimenteer gerust!
​
Heeft u de whisky genoten, dan kunt u met een pipet of een theelepeltje wat water toevoegen. Nadat men de drank kortstondig rustig heeft gewalst, kan de gehele procedure worden herhaald. Vaak wordt door het toevoegen van een beetje water de geur en smaak van de whisky op spectaculaire wijze uitvergroot en soms zelfs dramatisch van karakter veranderd. Wat eens gesloten leek lijkt zich plots gelijk een bloem te openen.
Ook het drinken van een sterke koffie en het eten van bittere chocolade kunnen sommige whisky’s beter tot hun recht doen komen. Experimenteer gerust met een dadel, gedroogde vijg, gekonfijte sinaasappelschil of gedroogd vlees of vis; sommige kazen zijn dikwijls ook prima met whisky te combineren.
Zoals reeds eerder gesteld is het bovenstaande slechts een suggestie en men kan aan de hand van eigen ervaring of andere inzichten voor welk een andere methode kiezen. Bovenal geldt dat men er plezier aan beleeft!
"Slainte mhath"
(Proef en geniet)